Genel

Tüm tesisat tanınan uluslararası yönetmelik ve standartlar ile T.C. Çevre veŞehircilik Bakanlığı ve T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının konuyla ilgili yönetmelik ve şartnamelere (Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği/ETTY) ve TSE’nin standartlarına uygun olarak yapılacaktır. Burada ayrıca açıklanmayan konular için yukarıda sıralanan ek ve tamamlayıcılar geçerli olacaktır.

Yapılacak topraklama işlerini dört başlıkla tanımlanmıştır;

1. Tesisin çevre topraklaması.

2.Temelde betonarme demirlerinde yapılan ve kolonlardan sürdürülen eşpotansiyelleme topraklaması.

3. Trafolar için yapılacak topraklamalar.

4. Genel topraklama uygulamaları

1. Tesisin çevre topraklaması için ana topraklama iletkeni kesiti 120 mm² bakır iletken olacaktır.

Bu iletken toprak yüzeyinden en az 80 cm derinde olacaktır (Toprak Don derinliği).

İletken tesisin çevresinde en az 2-3 m açıktan dolaşacaktır.

Çevre topraklama üzerinde yapılması gerekecek bütün bağlantı ve ekler Cadweld (termokaynak) metodu ile yapılacaktır.

Çevre topraklama iletkeninden tesise taşınacak topraklama direnci için ana 120 mm² iletkene cadweld ile eklenmiş 120 mm² bakır örgülü iletken trafo odalarındaki ana baralara bağlanacaktır.

Bu kalay kaplı bakır baranın kesiti minimum 5x100 mm, olacak, boyu minimum 400 mm olacaktır. Bağlantı sayısına göre bara boyu uzayabilir.

Bina içerisinde Galvanizli çelik şerit bağlantısı yapılacak olan eşpotansiyel baralar mutlaka elektro kalay kaplı olacaktır.

Elektro kalay kaplı eşpotansiyel baralar uygun yerlere tesis edilecektir.

Temel topraklamasından yapılan çıkışlarda ihata topraklamasına bağlantı noktalarında Eşpotansiyel baralı 40x40x25 cm ölçülerinde rogar kullanılacak, rogar içindeki baralar kalay kaplı olacaktır.

Çevre topraklama direnci için 1 ohm dan küçük değer elde edilemezse bakır çubuk elektrotlarda kullanılacaktır.

Kullanılan elektrotlar arası uzaklık elektrot boyunun en az 2 misli olmalıdır.

Elektrotların çapı 20 mm, boyu 1,5 m, ağırlığı min. 4,200 Kg/ adet olacaktır.

Elektrotun 120 mm² iletkenle bağlantısı cadweld olacaktır.

Topraklama çubuğu çakılamaması durumunda, Topraklama ağı kullanılacaktır.

Topraklama ağı, 50x100 cm ebatlarında, 2 mm kalınlığında, üzerine min. 1 metre 50 mm² Som bakır iletken bağlantılı, ağırlığı min. 2,300 Kg/ adet olacaktır.

2. Temelde yapılacak eşpotansiyel topraklama, 30x3.5 mm galvanizli çelik şeritler ile yapılacaktır.

Bu şeritler min 50 m lik rulolar halinde olacak ve erimiş çinko ile yapılmış kaplama kalınlığı min. 50 µm olacaktır.

Bu ürüne ait TSE belgesi olacaktır. Galvanizli şeritle yapılacak karelaj boyutları 20x20 m geçmeyecektir.

Temel topraklayıcı, kapalı bir ring seklinde yapılmalı ve her tarafı betonla kaplanacak şekilde düzenlenmelidir.

Galvanizli şeritli, eşpotansiyel dengeleme amaçlı topraklama sistemi, temel donatı içinde, demir/çelik donatıya 2m’lik aralıklar ile cıvatalı bağlantı elemanları ile tesis edilecektir.

Bu bağlantı elemanları da erimiş çinkoya batırılarak kaplanmış “Daldırma galvanizli/sıcak galvanizli” gibi adlarla anılan çelik ürünlerden olmalıdır.

Çelik malzeme kalınlığı 3 mm olmalıdır. Eklemede kullanılacak cıvata, somun ve pul seti en az galvanizli M8 olmalıdır.

Bu eleman ara plakalı olmak üzere 3 tabakadan oluşmalıdır.

Çevre topraklama iletkeninden gelen 120 mm² bakır iletkenin demir donatı ile bağlantısı paslanmaz çelikten mamul 3 parçalı, parçaları en az 2 mm kalınlığında olan bağlantı elemanları ile veya cadweld ile yapılacaktır.

Tesiste topraklama ihtiyacı olan bölgelerde uygun kolonlarda paslanmaz çelik, M8 civatalı bağlantıya izin veren topraklama prizleri kullanılacaktır.

Yapı ek bölgelerinde dilatasyonlarda geçişler kalay kaplı bakır esnek iletkenler ile yapılacaktır.

3. Trafolar için yapılacak topraklamalar koruma ve işletme topraklamalarıdır.

Koruma topraklaması, çevre topraklamasından alınan bağlantı ile sağlanacaktır.

İşletme topraklaması ise NYCY kablo ile hesaplanacak kesitte, koruma topraklaması elektrot sisteminden, referans toprak tanımına uygun olarak, en az 20 m ayrılmış olarak tesis edilecektir. Trafo odasında, TN şebeke gereği, koruma topraklamasından ayrılabilir bir eşpotansiyel bakır barada, bu işletme topraklaması iletkeni bağlanacaktır.

İşletme topraklama direnci de 1 ohm’dan az olacak şekilde ölçülüp raporlanacaktır.

ETTY’ye göre de YG/AG topraklaması birleşen tesislerde toplam topraklama direnci 1 ohm dan az olacaktır.

4. Genel topraklama uygulamaları için topraklama dağıtımında kablo kesitleri ETTY ye göre yapılacaktır.

Cephe kaplama için tesis edilen iletken montaj karkası da koruma topraklamasına bağlanacaktır.

Not: Yıldırımdan koruma sistemi ve topraklama sistemi, entegre bir sistem olarak tesis edileceğinden dolayı, tamamlayıcı bilgiler için yıldırımdan koruma tesisatı teknik şartnamesine bakınız.

FARADAY KAFESİ TESİSATI TEKNİK ŞARTNAMESİ

1. TS EN 62305 -2 / 2011 standardına göre Yıldırımdan Korunma Risk Analizi yapılacaktır.
2. Yıldırımdan Korunma Sistemi tasarımında aşağıdaki metotlardan yararlanılacaktır.

- Koruma açı metodu,

- Yuvarlanan küre metodu,

- Kafes metodu.

3. Yüksekliği 60 m’den daha az olan yapılar;

Yüksekliği 60 m’den daha az olan yapıların düşey cephesine olan düşük genlikli darbelerin olasılığının dikkate alınmayacak kadar düşük olduğunu araştırmalar göstermiştir. Çatılar ve yatay çıkıntılar TS EN 62305- 2’deki risk hesaplamalarıyla belirlenen LPS sınıfına uygun olarak korunmalıdır.

Yüksekliği 60 m ve daha fazla olan yapılar ;

60 m’den daha yüksek yapılarda, yapının cephesine, özellikle yüzeylerdeki noktalara, köşelere ve kenarlara yıldırım çakabilir.

YAKALAMA UCU

4. Yakalama ucu boyları ve yerleri Yuvarlanan küre veya Koruma açısı metoduna göre belirlenecektir. Kesitleri TS EN 62305 -3 /2011 Çizelge 7’ de belirtilen kesitlerde olacaktır.

YAKALAMA UCU ALTLIĞI

5. Çatının yapısına ve şekline uygun olarak paslanmaz malzemeden olacaktır. Çatının eğimli olduğu yerlerde yakalama ucunu yere göre dik tutacak şekilde dizayn edilecektir. Yakalama ucu altlığı hem yakalama ucunu hem de çatı iletkenini bir arada sıkı şekilde sabitleyecek tipte dizayn edilmiş olmalıdır. 3 mt daha uzun yakalama uçları için Portatif direkli yakalama uçları kullanılacaktır.

İNİŞ İLETKENİ

6. İniş iletkenleri TS EN 62305 – 3 / 2011 Standardı, Çizelge-6’ da belirtilen kesitlerde olacaktır. İniş iletkeni mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecektir ve keskin kavisler yapılmayacaktır. Bağlantı elemanları (kroşeler) EN-62305 standardında belirtilen aralıklarla döşenmelidir ( ortalama 1 mt’de bir). Ek yapmak gerekirse ekler uygun mekanik bağlayıcılar ile yapılmalıdır.

7. Yanıcı, patlayıcı, hassas elektronik sistemlerin olduğu yapılarda, yıldırım etkilerinin en aza indirgenmesi için, Özel yapısı ve izolasyonu sayesinde yıldırım akımını kontrol eden, herhangi bir atlama (side-flash) etkisine izin vermeyen, TSE EN 62561-1, 6.3 de öngörülen test tabi tutulmuş çok düşük empedanslı, özel izolasyon korumalı yıldırımlık iniş iletkeni kullanılmalıdır.

Özel tasarlanmış yıldırımlık iniş iletkeni için izoleli kablo kroşeleri kullanılacaktır.

*İniş iletkenleri test klemensine kadar kullanılacaktır. Test klemensinden sonra en az 50 mm² kesitli, Som bakır iletken kullanılacaktır.

YILDIRIM SAYICI

8. İniş iletkenine, test klemensinin max.10 cm üzerinden paralel olarak bağlanabilecek 4000A ve yukarı değerlere duyarlı olacaktır. Sayıcı IP 65 koruma sınıflı, tercihan iletkenleri kesintiye uğratmadan monte edilebilecek, en az 2 haneli (00-99) sayma kapasitesi olup test edilebilecektir.

ROGAR

7.40x40x40 plastik veya 40x40x25 beton olacak, İç kısmında Eş potansiyel bara kullanılacak.

TEST KLEMENSİ

8. Test Klemensi, iniş iletkenleri ile korozyon yapmayacak malzemeden olacaktır. Test sırasında çatıdan inen ve topraklamaya giden iletkenlerin pozisyonları bozulmadan, ayırmaya izin vermesi tercih edilecektir. Tüm cıvata, somun ve pullar paslanmaz olacaktır.

KORUYUCU BORU

9.İniş iletkeni , 27 mm( 3/4 ” inç) çapında, 3mt boyunda galvanizli çelikten muhafaza borusu içine alınacaktır. İletken koruyucu boruları toprak altında 50 cm, yüzeyde 2,5 metreden aşağı olmayacaktır. Boru içinde ki iletkenler ile koruyucu boruyu eş potansiyele getirebilmek için Eşpotansiyelleme takozu kullanılacaktır.

TOPRAKLAMA MALZEMELERİ

10. Topraklama elektrotları toprak yumuşak ise 20mm çapında, 1,5mt boyunda, som bakır kullanılacaktır. Zemin kayalık ve topraklama çubuğu çakılamıyorsa 50x100cm 2mm kalınlığında bakır topraklama ağları tercih edilecektir. Kafes methodu ile korunmuş bina yakınında metal yapı varsa bu yapı ile eşpotansiyellemesi de yapılmalıdır. Topraklama direnci TS EN 62305-3 de belirtilen 10,00 Ohm direnç değerinin altında olmaması durumunda ilave topraklama, tanımlanan malzemelerle yapılmalıdır.

11.Topraklama direncinin tutmaması durumunda Topraklama Katkı Maddesi kullanılacaktır. Bu maddenin topraklama direncini düşürecek küçüklükte özgül dirence (max. 20 W.cm ) sahip olduğuna dair test raporları mevcut olmalıdır. Hiçbir şekilde toprağı kirletecek kimyasal madde içermemelidir. Hem kuru hem de ıslak zeminde kullanılacak özellikte olmalıdır. Topraklama Elektrotları ile galvanik ve kimyasal korozyon yapmamalıdır.

12. Adım ve Dokunma gerilimlerine karşı tedbirler alınmalıdır. İniş iletkeninin 3 metre içinde, tehlikeli alanlara erişme ihtimalini en aza indirmek amacıyla, fiziksel sınırlamalar getirilmesi ve/veya uyarı ilanları asılmalıdır. Ayrıca Asfalt gibi, 5 cm kalınlığındaki yalıtkan malzeme tabakası (veya 15 cm kalınlığındaki çakıl tabaka), genellikle tehlikeyi katlanılabilir seviyeye düşürür.

13. Toprak altındaki bütün bağlantılarda Termokaynak uygulaması yapılacaktır.

1.UYULACAK STANDART VE YÖNETMELİKLER

1.1 TS 13709 Yıldırımdan korunma-Aktif Paratonerler

1.2 TS EN 62561-1:2017 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (Yksb) Bölüm 1: Bağlantı elemanları için özellikler

1.3 TS EN 62561-2:2017 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (Yksb) Bölüm 2: İletkenler ve topraklama elektrodları için özellikler

1.4 Uygulama esasları için NFC 17-102

1.5 TS EN 62305-2 Yıldırımdan korunma –Bölüm 2:Risk yönetimi

1.6 Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği 21.08.2001 Resmi gazete

2. AKTİF PARATONER BAŞLIĞI

2.1 Aktif paratoner başlıkları. Erken Akış Uyarılı (ESE –Early Streamer Emission ) elektrostatik aktif paratoner olmalıdır. Kesinlikle radyoaktif malzeme içermeyecektir.

2.2 Paratoner başlığı TS 13709 Yıldırımdan korunma-Aktif Paratonerler standardına uygun üretilmiş olacaktır. TSE belgesi ve ilgili katalog ihale komisyonuna ihale aşamasında sunulacaktır.

2.3 Üretici Firma, TS EN ISO 9001:2008 şartlarına uygun bir Kalite yönetim sistemi, TS EN ISO 14001:2008 Çevre yönetim sistemi, TS EN ISO 18001 İş sağlığı ve yönetim sistemi, TS 13427 Yetkili servisler-yıldırımdan korunma belgelerine sahip olmalıdır.

2.4 Aktif paratoner başlığı, aktif bölümün yıldırım deşarjı esnasında daha az etkilenmesini sağlayacak yalıtkan tertibe sahip olacaktır.

2.5 Aktif paratoner başlığı, taşınabilir test cihazı ile test edilebilir olmalıdır. Her paratoner ile birlikte bir adet test cihazı verilecektir.

2.6 Aktif paratoner başlığı, en az 160 km/saat’lik rüzgar hızına dayanabilmelidir. Rüzgâr dayanım test belgesi ihale aşamasında ihale komisyona sunulacaktır.

2.7 Aktif paratoner başlığı gerçek yıldırım test belgesine sahip olacaktır.Test bilimsel kuruluşlar (Aselsan,Roketsan,Tubitak vb.) tarafından yapılmış olmalıdır.

2.8 Ürün için, △L değerlerine göre, NFC 17-102 standardına uygun, farklı koruma seviyelerine bağlı koruma yarıçapları, ürün kataloğunda hesaplanarak verilmiş olacaktır. Paratonerin 1.seviye korumaya yarıçapı 79 mt olacaktır. (△L=60 µ s)

2.9 Paratoner yapı üstünde mümkün olduğunca en yüksek yere konulacaktır.

3.TESİSAT MALZEMELERİ

3.1 Paratoner en az 5 mt boyunda, en az 2” çapında bir direk üzerine yerleştirilecektir. Paratoner direği 7mt’den yüksekse en az üç noktadan gergi telleri ile tutturulacaktır. Paratoner direği, paratoneri emniyetle taşıyacak, her türlü hava şartlarına ve dış etkenlere karşı dayanıklı ve sağlam olacaktır.

3.2 Basit yapılarda, iniş iletkeni 2 adet 50 mm² dolu bakırdan olacaktır. Yüksekliği 60 mt’den fazla yapılarda en az 4 adet iniş iletkeni kullanılarak farklı cephelerden inilecektir. Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı özelliğe sahip veya elektronik sistemlerin fazla olduğu yapılarda veya dokunma gerilimine karşı tedbir alınması gereken yapılarda yıldırıma karşı izole edilmiş, düşük empedanslı kablo kullanılacaktır. Özel izole iniş iletkeni en az 35 mm² kesitinde ve en az 150 kA darbeye dayanacak şekilde olmalıdır. İlgili katalog ve darbe dayanım test belgesi ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

3.3 İniş iletkeni mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecek ve iletkene keskin bükümler yaptırılamayacaktır. İletkenler TS EN 62305 ‘de belirtilen 1mt aralıklarla yüzeye monte edilecektir. İniş iletkeninin eksiz olması gerekmektedir. Ek yapmak zorunda kalınırsa, yapılan ek yerlerinde termokaynak kullanılmalıdır. Som bakır iniş iletkenini, yapıya bağlayan bağlantı elemanları, bakır tutuculu ve cıvataları paslanmaz olacaktır.

3.4 Eş potansiyellemenin sağlanabilmesi için iniş iletkeninin 1 mt yakınındaki bütün metal tesisat (korkuluk demirleri, anten direkleri v.b.) paratoner iniş iletkenine sağlam biçimde elektriksel olarak bağlanacaktır. Bağlantılar iniş iletkeni ile aynı malzemeden olacaktır. Bağlantılar yüksek iletkenliğe sahip olmalı ve korozyona neden olmayacak biçimde olmalıdır. Metal tesisat ile iniş iletkeni arasında en az 50kA’lik spark gap kullanılacaktır.

3.5 İniş iletkeni toprağa indiği yerlerde 32 mm(5/4” inç ) çapında, 3mt boyunda muhafaza borusu içine alınacaktır. Muhafaza borusunun 0,5 mt’si toprak içinde kalacaktır. Muhafaza borusu ve iniş iletkenini birbirine elektriksel olarak bağlamak için eş potansiyelleme takozu kullanılacaktır.

3.4 Test klemensi muhafaza borusunun 10 cm üzerine konulacaktır. Test klemensleri plastik kapak içinde, bakır veya pirinç malzemeden üretilmiş olmalıdır. Her iniş hattı için mutlaka bir adet test klemensi kullanılacaktır.

3.5 Yıldırım sayıcı, test klemensinin altına konulacaktır, IP-65 koruma sınıfına göre üretilmiş, 3 kA ve üzeri yıldırım akımına duyarlı olacaktır. Her iniş hattı için mutlaka bir adet yıldırım sayıcı kullanılacaktır.

3.6 Topraklama elektrotları, 20 mm çapında, 1,5 mt boyunda som bakırdan veya en az 250 mikron bakır kaplı çelik çubuktan olacaktır. Her iniş hattı için en az 4 tane kullanılacaktır. toprağın donma seviyesi altına (0,50 mt ) çakılacaktır. Aralarındaki mesafe en az elektrot boyunun iki katı olacaktır. Kayalık zeminlerde çubuk elektrot yerine 100x50 cm t: 2 mm topraklama ağı kullanılabilir. Topraklama ağına 1 metre uzunluğunda Ø8mm (50mm²) bakır iletken kaynaklı olmalıdır.

3.7 Her elektrod için en az (10 kg) 1 adet toprak direnci düşürücü katkı maddesi kullanılmalıdır.

3.8 Topraklama direnci 10 Ohm’dan küçük olacaktır. Ölçüm sonucunda ölçülen değer 10 Ohm’u aşarsa ilave topraklama yapılmalıdır.

3.9 Topraklama elektrotları ve iniş iletkenleri birbirlerine termokaynak yöntemi ile bağlanacaktır. Kaynak potasına toz ve barut dökülerek yapılan termokaynak yöntemi iş güvenliği kurallarına aykırı olduğu için kullanılmayacaktır. Elektronik ve uzaktan ateşlemeli, açılmayan tüplü termokaynak kullanılacaktır.

3.10 Yeni bir topraklama yapılmadan, eski topraklama hattı kullanılacaksa, iniş iletkeni ve topraklama hattı arasına en az 100 kA’lik spark gap bağlanacaktır. Patlayıcı ortamlarda spark gapler exproof özellikli olmalıdır.

3.11 Tüm iniş sisteminin uyumlu çalışması ve güvenli korumanın sağlanabilmesi için iletken, elektrod ve bağlantı bileşenleri aynı üreticinin ürünü olacaktır. Bu ürünlerin TS EN 62561-1:2017 ve TS EN 62561-2:2017 belgeleri ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

4.A.G PARAFUDR

4.1Yıldırımdan korunan yapıdaki elektrik ve elektronik sistemlerinin, yıldırımın meydana getirdiği yüksek gerilim etkisinden zarar görmemesi için A.G parafudr sistemleri uygulanmalıdır. Kullanılacak A.G parafudr ürünleri TS EN 61643-11 test belgeli olacaktır.

5.MONTAJCI FİRMA SORUMLULUĞU SMM VE GARANTİ BELGESİ

5.1 Montaj yapacak firma ISO 9001:2008, ISO 14001:2004, ISO 18001:2014 belgelerine, SMM büro tescil belgesine, “Elektrik 1 kV Üstü ve 1 kV Altı Tesisler topraklama yetkilendirme belgesine” sahip olmalıdır. İlgili belgeler ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

5.2 Tesisat yapımı bittiğinde topraklama direnci ölçülüp, koruma alan projesi oluşturularak SMM, Elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler belgeli firma yetkili mühendisi tarafından imzalanarak idareye sunulacaktır. Verilen bu raporun 1 yıl süre ile geçerli olacağı belirtilecektir.

5.3 Kullanılacak topraklama ölçüm aleti kalibrasyonlu olacaktır ve kalibrasyon belgeleri raporla birlikte sunulacaktır.

1.UYULACAK STANDART VE YÖNETMELİKLER

1.1 NFC 17-102:2011

1.2 TS EN 62561-1:2017 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (Yksb) Bölüm 1: Bağlantı elemanları için özellikler

1.3 TS EN 62561-2:2017 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (Yksb) Bölüm 2: İletkenler ve topraklama elektrodları için özellikler

1.4 TS EN 62305-2 Yıldırımdan korunma –Bölüm 2:Risk yönetimi

1.5 Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği 21.08.2001 Resmi gazete

2.AKTİF PARATONER BAŞLIĞI

2.1 Aktif paratoner başlıkları. Erken Akış Uyarılı (ESE –Early Streamer Emission ) elektrostatik aktif paratoner olmalıdır. Kesinlikle radyoaktif malzeme içermeyecektir.

2.2 Paratoner başlığı NFC 17-102 standardına uygun üretilmiş olacaktır. Standartlara uygun üretildiğinin kanıtlanması için aşağıdaki özelliklere uygun olarak düzenlenmiş, yüksek gerilim test belgesi, yüksek akım test belgesi, IP ve çevresel etkenlere dayanım test belgesi ve ilgili katalog ihale komisyonuna ihale aşamasında sunulacaktır.

I-Yüksek akım ve gerilim Test Belgesi, uluslararası geçerliliğe sahip akredite kurum tarafından;

a-4200 kV yüksek gerilim darbe jenaratörü ile test edilmiş olmalıdır.

b-Erken uyarım süresi en az 60 µs olmalıdır.

c-En az 100 kA H sınıfı yüksek akım darbesi uygulanmış ve başarı ile geçmiş olmalıdır.

II- IP ve çevresel etkenler test belgesi akredite kurum tarafından test edilmiş olmalıdır.

2.3 Aktif paratoner başlığı, aktif bölümün yıldırım deşarjı esnasında daha az etkilenmesini sağlayacak yalıtkan tertibe sahip olacaktır.

2.4 Aktif paratoner başlığı, taşınabilir test cihazı ile test edilebilir olmalıdır. Her paratoner ile birlikte bir adet test cihazı verilecektir.

2.5 Ürün için, △L değerlerine göre, NFC 17-102 standardına uygun, farklı koruma seviyelerine bağlı koruma yarıçapları, ürün kataloğunda hesaplanarak verilmiş olacaktır. Paratonerin 1.seviye korumaya yarıçapı 79 mt olacaktır. (△L=60 µ s)

2.6 Paratoner yapı üstünde mümkün olduğunca en yüksek yere konulacaktır.

3.TESİSAT MALZEMELERİ

3.1 Paratoner en az 5 mt boyunda, en az 2” çapında bir direk üzerine yerleştirilecektir. Paratoner direği 7mt’den yüksekse en az üç noktadan gergi telleri ile tutturulacaktır. Paratoner direği, paratoneri emniyetle taşıyacak, her türlü hava şartlarına ve dış etkenlere karşı dayanıklı ve sağlam olacaktır.

3.2 Basit yapılarda, iniş iletkeni 2 adet 50 mm² dolu bakırdan olacaktır. Yüksekliği 60 mt’den fazla yapılarda en az 4 adet iniş iletkeni kullanılarak farklı cephelerden inilecektir. Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı özelliğe sahip veya elektronik sistemlerin fazla olduğu yapılarda veya dokunma gerilimine karşı tedbir alınması gereken yapılarda yıldırıma karşı izole edilmiş, düşük empedanslı kablo kullanılacaktır. Özel izole iniş iletkeni en az 35 mm² kesitinde ve en az 150 kA darbeye dayanacak şekilde olmalıdır. İlgili katalog ve darbe dayanım test belgesi ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

3.3 İniş iletkeni mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecek ve iletkene keskin bükümler yaptırılamayacaktır. İletkenler TS EN 62305 ‘de belirtilen 1mt aralıklarla yüzeye monte edilecektir. İniş iletkeninin eksiz olması gerekmektedir. Ek yapmak zorunda kalınırsa, yapılan ek yerlerinde termokaynak kullanılmalıdır. Som bakır iniş iletkenini, yapıya bağlayan bağlantı elemanları, bakır tutuculu ve cıvataları paslanmaz olacaktır.

3.4 Eş potansiyellemenin sağlanabilmesi için iniş iletkeninin 1 mt yakınındaki bütün metal tesisat (korkuluk demirleri, anten direkleri v.b.) paratoner iniş iletkenine sağlam biçimde elektriksel olarak bağlanacaktır. Bağlantılar iniş iletkeni ile aynı malzemeden olacaktır. Bağlantılar yüksek iletkenliğe sahip olmalı ve korozyona neden olmayacak biçimde olmalıdır. Metal tesisat ile iniş iletkeni arasında en az 50kA’lik spark gap kullanılacaktır.

3.5 İniş iletkeni toprağa indiği yerlerde 32 mm(5/4” inç ) çapında, 3mt boyunda muhafaza borusu içine alınacaktır. Muhafaza borusunun 0,5 mt’si toprak içinde kalacaktır. Muhafaza borusu ve iniş iletkenini birbirine elektriksel olarak bağlamak için eş potansiyelleme takozu kullanılacaktır.

3.6 Test klemensi muhafaza borusunun 10 cm üzerine konulacaktır. Test klemensleri plastik kapak içinde, bakır veya pirinç malzemeden üretilmiş olmalıdır. Her iniş hattı için mutlaka bir adet test klemensi kullanılacaktır.

3.7 Yıldırım sayıcı, test klemensinin altına konulacaktır, IP-65 koruma sınıfına göre üretilmiş, 3 kA ve üzeri yıldırım akımına duyarlı olacaktır. Her iniş hattı için mutlaka bir adet yıldırım sayıcı kullanılacaktır.

3.8 Topraklama elektrotları, 20 mm çapında, 1,5 mt boyunda som bakırdan veya en az 250 mikron bakır kaplı çelik çubuktan olacaktır. Her iniş hattı için en az 4 tane kullanılacaktır. toprağın donma seviyesi altına (0,50 mt ) çakılacaktır. Aralarındaki mesafe en az elektrot boyunun iki katı olacaktır. Kayalık zeminlerde çubuk elektrot yerine 100x50 cm t: 2 mm topraklama ağı kullanılabilir. Topraklama ağına 1 metre uzunluğunda Ø8mm (50mm²) bakır iletken kaynaklı olmalıdır.

3.9 Her elektrod için en az (10 kg) 1 adet toprak direnci düşürücü katkı maddesi kullanılmalıdır.

3.10 Topraklama direnci 10 Ohm’dan küçük olacaktır. Ölçüm sonucunda ölçülen değer 10 Ohm’u aşarsa ilave topraklama yapılmalıdır.

3.11 Topraklama elektrotları ve iniş iletkenleri birbirlerine termokaynak yöntemi ile bağlanacaktır. Kaynak potasına toz ve barut dökülerek yapılan termokaynak yöntemi iş güvenliği kurallarına aykırı olduğu için kullanılmayacaktır. Elektronik ve uzaktan ateşlemeli, açılmayan tüplü termokaynak kullanılacaktır.

3.12 Yeni bir topraklama yapılmadan, eski topraklama hattı kullanılacaksa, iniş iletkeni ve topraklama hattı arasına en az 100 kA’lik spark gap bağlanacaktır. Patlayıcı ortamlarda spark gapler exproof özellikli olmalıdır.

3.13 Tüm iniş sisteminin uyumlu çalışması ve güvenli korumanın sağlanabilmesi için iletken, elektrod ve bağlantı bileşenleri aynı üreticinin ürünü olacaktır. Bu ürünlerin TS EN 62561-1:2017 ve TS EN 62561-2:2017 belgeleri ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

4. A.G PARAFUDR

4.1 Yıldırımdan korunan yapıdaki elektrik ve elektronik sistemlerinin, yıldırımın meydana getirdiği yüksek gerilim etkisinden zarar görmemesi için A.G parafudr sistemleri uygulanmalıdır. Kullanılacak A.G parafudr ürünleri TS EN 61643-11 test belgeli olacaktır.

5.MONTAJCI FİRMA SORUMLULUĞU SMM VE GARANTİ BELGESİ

5.1 Montaj yapacak firma ISO 9001:2008, ISO 14001:2004, ISO 18001:2014 belgelerine, SMM büro tescil belgesine, “Elektrik 1 kV Üstü ve 1 kV Altı Tesisler topraklama yetkilendirme belgesine” sahip olmalıdır. İlgili belgeler ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

5.2 Tesisat yapımı bittiğinde topraklama direnci ölçülüp, koruma alan projesi oluşturularak SMM, Elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler belgeli firma yetkili mühendisi tarafından imzalanarak idareye sunulacaktır. Verilen bu raporun 1 yıl süre ile geçerli olacağı belirtilecektir.

5.3 Kullanılacak topraklama ölçüm aleti kalibrasyonlu olacaktır ve kalibrasyon belgeleri raporla birlikte sunulacaktır.

1.UYULACAK STANDART VE YÖNETMELİKLER

1.1 NFC 17-102:2011

1.2 TS EN 62561-1:2017 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (Yksb) Bölüm 1: Bağlantı elemanları için özellikler

1.3 TS EN 62561-2:2017 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri (Yksb) Bölüm 2: İletkenler ve topraklama elektrodları için özellikler

1.4 TS EN 62305-2 Yıldırımdan korunma –Bölüm 2:Risk yönetimi

1.5 Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği 21.08.2001 Resmi gazete

2.AKTİF PARATONER BAŞLIĞI

2.1 Aktif paratoner başlıkları. Erken Akış Uyarılı (ESE –Early Streamer Emission ) elektrostatik aktif paratoner olmalıdır. Kesinlikle radyoaktif malzeme içermeyecektir.

2.2 Paratoner başlığı NFC 17-102 standardına uygun üretilmiş olacaktır. Standartlara uygun üretildiğinin kanıtlanması için aşağıdaki özelliklere uygun olarak düzenlenmiş yüksek gerilim , yüksek akım , IP ve çevresel etkenlere dayanım test belgesi ve ilgili katalog komisyonuna ihale aşamasında sunulacaktır.

I-Yüksek akım ve gerilim Test Belgesi, uluslararası geçerliliğe sahip akredite kurum tarafından;

a-4200 kV yüksek gerilim darbe jenaratörü ile test edilmiş olmalıdır.

b-Erken uyarım süresi en az 60 µs olmalıdır.

c-En az 100 kA H sınıfı yüksek akım darbesi uygulanmış ve başarı ile geçmiş olmalıdır.

II-IP ve çevresel etkenler test belgesi akredite kurum tarafından test edilmiş olmalıdır.

2.3 Aktif paratonerin yıldırımlara karşı koruma sağladığı gerçek yıldırım deşarjıyla test edilmiş olacaktır. İhale komisyonuna ilgili bir bilimsel kamu kuruluşundan (Aselsan ,Roketsan , Tübitak v.b. )alınmış, testlerin en az 2 yıl sürdüğünü gösterir gerçek yıldırım test raporu komisyonuna ihale aşamasında ibraz edilecektir.

2.4 Aktif paratoner başlığı Çift İyon jeneratörlü olmalıdır. Çift iyon jeneratörü sayesinde ekstra önlem sağlayacak şekilde bir iyon jeneratörünün arızalanması durumunda diğeri devreye girecektir.

2.5 Aktif paratoner başlığı, aktif bölümün yıldırım deşarjı esnasında daha az etkilenmesini sağlayacak yalıtkan tertibe sahip olacaktır.

2.6 Aktif paratoner başlığı, taşınabilir test cihazı ile test edilebilir olmalıdır. Her paratoner ile birlikte bir adet test cihazı verilecektir.

2.7 Ürün için, △L değerlerine göre, NFC 17-102 standardına uygun, farklı koruma seviyelerine bağlı koruma yarıçapları, ürün kataloğunda hesaplanarak verilmiş olacaktır. Paratonerin 1.seviye korumaya yarıçapı 79 mt olacaktır. (△L=60 µ s)

2.8 Paratoner yapı üstünde mümkün olduğunca en yüksek yere konulacaktır.

3.TESİSAT MALZEMELERİ

3.1 Paratoner en az 5 mt boyunda, en az 2” çapında bir direk üzerine yerleştirilecektir. Paratoner direği 7mt’den yüksekse en az üç noktadan gergi telleri ile tutturulacaktır. Paratoner direği, paratoneri emniyetle taşıyacak, her türlü hava şartlarına ve dış etkenlere karşı dayanıklı ve sağlam olacaktır.

3.2 Basit yapılarda, iniş iletkeni 2 adet 50 mm² dolu bakırdan olacaktır. Yüksekliği 60 mt’den fazla yapılarda en az 4 adet iniş iletkeni kullanılarak farklı cephelerden inilecektir. Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı özelliğe sahip veya elektronik sistemlerin fazla olduğu yapılarda veya dokunma gerilimine karşı tedbir alınması gereken yapılarda yıldırıma karşı izole edilmiş, düşük empedanslı kablo kullanılacaktır. Özel izole iniş iletkeni en az 35 mm² kesitinde ve en az 150 kA darbeye dayanacak şekilde olmalıdır.Bu test TSE EN 62561-1:2017 bölüm 6.3’de belirtildiği şekilde yapılmalıdır. Darbe dayanım test belgesi ihale aşamasında komisyonuna sunulacaktır.

3.3 İniş iletkeni mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecek ve iletkene keskin bükümler yaptırılamayacaktır. İletkenler TS EN 62305 ‘de belirtilen 1mt aralıklarla yüzeye monte edilecektir. İniş iletkeninin eksiz olması gerekmektedir. Ek yapmak zorunda kalınırsa, yapılan ek yerlerinde termokaynak kullanılmalıdır. Som bakır iniş iletkenini, yapıya bağlayan bağlantı elemanları, bakır tutuculu ve cıvataları paslanmaz olacaktır.

3.4 Eş potansiyellemenin sağlanabilmesi için iniş iletkeninin 1 mt yakınındaki bütün metal tesisat (korkuluk demirleri, anten direkleri v.b.) paratoner iniş iletkenine sağlam biçimde elektriksel olarak en az 50kA’lik spark gap ile bağlanacaktır. Bağlantılar iniş iletkeni ile aynı malzemeden olacaktır. Bağlantılar yüksek iletkenliğe sahip olmalı ve korozyona neden olmayacak biçimde olmalıdır.

3.5 İniş iletkeni toprağa indiği yerlerde 32 mm(5/4” inç ) çapında, 3mt boyunda muhafaza borusu içine alınacaktır. Muhafaza borusunun 0,5 mt’si toprak içinde kalacaktır. Muhafaza borusu ve iniş iletkenini birbirine elektriksel olarak bağlamak için eş potansiyelleme takozu kullanılacaktır.

3.6 Test klemensi muhafaza borusunun 10 cm üzerine konulacaktır. Test klemensleri plastik kapak içinde, bakır veya pirinç malzemeden üretilmiş olmalıdır. Her iniş hattı için mutlaka bir adet test klemensi kullanılacaktır.

3.7 Yıldırım sayıcı, test klemensinin altına konulacaktır, IP-65 koruma sınıfına göre üretilmiş, 3 kA ve üzeri yıldırım akımına duyarlı olacaktır. Her iniş hattı için mutlaka bir adet yıldırım sayıcı kullanılacaktır.

3.8 Topraklama elektrotları, 20 mm çapında, 1,5 mt boyunda som bakırdan veya en az 250 mikron bakır kaplı çelik çubuktan olacaktır. Her iniş hattı için en az 4 tane kullanılacaktır. toprağın donma seviyesi altına (0,50 mt ) çakılacaktır. Aralarındaki mesafe en az elektrot boyunun iki katı olacaktır. Kayalık zeminlerde çubuk elektrot yerine 100x50 cm t: 2 mm topraklama ağı kullanılabilir. Topraklama ağına 1 metre uzunluğunda Ø8mm (50mm²) bakır iletken kaynaklı olmalıdır.

3.9 Her topraklama ağı için en az (10 kg) 1 adet toprak direnci düşürücü katkı maddesi kullanılmalıdır.

3.12 Topraklama direnci 10 Ohm’dan küçük olacaktır. Ölçüm sonucunda ölçülen değer 10 Ohm’u aşarsa ilave topraklama yapılmalıdır.

3.11 Topraklama elektrotları ve iniş iletkenleri birbirlerine termokaynak yöntemi ile bağlanacaktır. Kaynak potasına toz ve barut dökülerek yapılan termokaynak yöntemi iş güvenliği kurallarına aykırı olduğu için kullanılmayacaktır. Elektronik ve uzaktan ateşlemeli, açılmayan tüplü termokaynak kullanılacaktır.

3.12 Yeni bir topraklama yapılmadan, eski topraklama hattı kullanılacaksa, iniş iletkeni ve topraklama hattı arasına en az 100 kA’lik spark gap bağlanacaktır. Patlayıcı ortamlarda spark gapler exproof özellikli olmalıdır.

3.13 Tüm iniş sisteminin uyumlu çalışması ve güvenli korumanın sağlanabilmesi için iletken, elektrod ve bağlantı bileşenleri aynı üreticinin ürünü olacaktır. Bu ürünlerin TS EN 62561-1:2017 ve TS EN 62561-2:2017 belgeleri ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

4.A.G PARAFUDR

4.1Yıldırımdan korunan yapıdaki elektrik ve elektronik sistemlerinin, yıldırımın meydana getirdiği yüksek gerilim etkisinden zarar görmemesi için A.G parafudr sistemleri uygulanmalıdır. Kullanılacak A.G parafudr ürünleri TS EN 61643-11 test belgeli olacaktır.

5.MONTAJCI FİRMA SORUMLULUĞU SMM VE GARANTİ BELGESİ

5.1 Montaj yapacak firma ISO 9001:2008, ISO 14001:2004, ISO 18001:2014 belgelerine, SMM büro tescil belgesine, “Elektrik 1 kV Üstü ve 1 kV Altı Tesisler topraklama yetkilendirme belgesine” sahip olmalıdır. İlgili belgeler ihale aşamasında ihale komisyonuna sunulacaktır.

5.2 Tesisat yapımı bittiğinde topraklama direnci ölçülüp, koruma alan projesi oluşturularak SMM, Elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler belgeli firma yetkili mühendisi tarafından imzalanarak idareye sunulacaktır. Verilen bu raporun 1 yıl süre ile geçerli olacağı belirtilecektir.

5.3 Kullanılacak topraklama ölçüm aleti kalibrasyonlu olacaktır ve kalibrasyon belgeleri raporla birlikte sunulacaktır.

• B+C Sınıfı 3P+N TT Sistem 100kA Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler monoblok veya modüler olmalıdır.
• IEC 61643-1/-11’e uygun olduğuna ve Type 1 + Type 2 sınıfına uygunluğuna dair belgeli olmalıdır.
• 230 / 400V nominal voltaj aralığında çalışmalı ve TT sisteme uygun olmalıdır.
• Tüm fazlarda ve nötr-toprak kısmında (modüllerinde) “Spark Gap” bulunmalıdır.
• Enerji koordinasyonlu çalışma sistemine sahip olmalıdır.
• ≤ 100ns tepkime süresine sahip olmalıdır.
• Voltaj Koruma Seviyesi Up ≤ 1.5 kV olmalıdır.
• 8/20 μs’de 25 / 100kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 10/350 μs’de Itotal 100kA yıldırım akımı deşarj kapasitesine sahip olmalıdır.
• -40 °C ve +80 °C sıcaklık aralığında çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• Sisteme paralel veya seri bağlanabilir özellikte olmalıdır.
• IP 20 koruma kapasitene sahip olmalı ve EN 60715 DIN rail montajına uyumlu olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• B Sınıfı 3P+N TT Sistem 100kA Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler monoblok veya modüler olmalıdır.
• IEC 61643-1/-11’e uygun olduğuna ve Type 1 sınıfına uygunluğuna dair belgeli olmalıdır.
• 230 / 400 V nominal voltaj aralığında çalışmalı ve TT sisteme uygun olmalıdır.
• Tüm fazlarda ve nötr-toprak kısmında (modüllerinde) “Spark Gap” bulunmalıdır.
• Nötr ünitesinde 8/20 μs’de 25 / 100kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.

• 10/350 μs’de Itotal 100kA yıldırım akımı deşarj kapasitesine sahip olmalıdır.
• ≤ 100ns tepkime süresine sahip olmalıdır.
• Voltaj Koruma Seviyesi Up 4 – 6 kV aralığında olmalıdır.

• IP 20 koruma kapasitene sahip olmalı ve EN 60715 DIN rail montajına uyumlu olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• C Sınıfı 3P+N TT Sistem 40kA Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler monoblok veya modüler olmalıdır.
• IEC 61643-11’e uygun olduğuna ve Type 2 sınıfına uygunluğuna dair belgeli olmalıdır.
• 230 / 400 V (50 /60 Hz) voltaj aralığında çalışmalı ve TT sisteme uygun olmalıdır.
• Tüm fazlarda “Varistör”, nötr-toprak kısmında “Spark Gap” bulunmalıdır.
• 8/20 μs’de In 20kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de Imax 40kA maksimum deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp yıldırım deşarj akımı minimum 10kA olmalıdır.
• Faz-Nötr arası ≤ 25ns, Nötr-Toprak arası ≤ 100ns tepkime süresine sahip olmalıdır.
• Voltaj Koruma Seviyesi Up ≤ 1.5 kV olmalıdır.

• IP 20 koruma kapasitene sahip olmalı ve EN 60715 DIN rail montajına uyumlu olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• C Sınıfı 1P+N TT sistem 20kA Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler monoblok veya modüler olmalıdır.
• IEC 61643-11’e uygun olduğuna ve Type 2 sınıfına uygunluğuna dair belgeli olmalıdır.
• 230 / 400 V (50 /60 Hz) voltaj aralığında çalışmalı ve TT sisteme uygun olmalıdır.
• Faz kısmında “Varistör”, nötr-toprak kısmında “Spark Gap” bulunmalıdır.
• 8/20 μs’de In 20kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de Imax 40kA maksimum deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp yıldırım deşarj akımı minimum 10kA olmalıdır.
• Faz-Nötr arası ≤ 25ns, Nötr-Toprak arası ≤ 100ns tepkime süresine sahip olmalıdır.
• Voltaj Koruma Seviyesi Up ≤ 1.5 kV olmalıdır.

• IP 20 koruma kapasitene sahip olmalı ve EN 60715 DIN rail montajına uyumlu olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• D Sınıfı 5kA Koruma Prizi Teknik Detayları
• Ürünler monofaze priz girişine uygun olmalıdır.
• IEC 61643-11’e uygun olduğuna ve Type 3 sınıfına uygunluğuna dair belgeli olmalıdır.
• 230 V nominal voltaj çalışma kapasitesine sahip olmalı ve üzerinde ikaz ışıkları bulunmalıdır.
• Minimum 16 A nominal yük akımı çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 3kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 5kA toplam nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır
• Voltaj Koruma Seviyesi minimum Up ≤ 1.25 kV olmalıdır.
• L-N arası ≤ 25ns, L/N-PE ≤ 100ns tepkime süresine sahip olmalıdır.
• DIN 49441 standartlarına ve IP 20 koruma standartlarına uygun olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• D Sınıfı 5kA Çoklu Koruma Prizi Teknik Detayları (Kabinet Tipi & Normal)
• Ürünler monofaze priz girişine uygun olmalıdır.
• IEC 61643-1/-11’e uygun olduğuna ve Type 3 sınıfına uygunluğuna dair belgeli olmalıdır.
• 230 V nominal voltaj çalışma kapasitesine sahip olmalı ve üzerinde ikaz ışıkları bulunmalıdır.
• Minimum 16 A nominal yük akımı çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 3kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 5kA toplam nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır
• Voltaj Koruma Seviyesi minimum Up ≤ 1.5 kV olmalıdır.
• L-N arası ≤ 25ns, L/N-PE ≤ 100ns tepkime süresine sahip olmalıdır.
• DIN 49440 / DIN 49441 , EN 60939-1 standartlarına ve IP 20 koruma standartlarına uygun olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• IT Sistem 24 V Modüler 10kA Data Koruma Parafudru Teknik Detayları
• Ürünler zayıf akım ve DC koruma sebebiyle modüler olmalıdır.
• IEC 61643-21E uygun olduğuna dair test belgelerine sahip olmalıdır.
• 24 V Un nominal voltaj çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp toplam yıldırım deşarj akımı minimum 10kA olmalıdır
• 10/350 μs’de Iimp yıldırım deşarj akımı minimum 2,5kA olmalıdır
• 8/20 μs’de In 20kA toplam nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 10kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• UL 497B kalite belgelerine sahip olmalıdır.
• Toprak bağlantısı yapılabilir ve raya monte edilebilir olmalıdır.
• IP 20 koruma kapasitene sahip olmalı ve EN 60715 DIN rail montajına uyumlu olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• RS485 SUB-D9 Socket IT Sistem Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler 9-PIN’e uygun olmalı ve 5+4 giriş-çıkışı bulunmalıdır.
• IEC 61643-21’e uygun olduğuna dair test belgelerine sahip olmalıdır.
• 12 V Un nominal voltaj çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In nominal deşarj akımı L-PG arası minimum 2,5kA olmalıdır.
• 8/20 μs’de In nominal deşarj akımı SG-PG arası minimum 7,5kA olmalıdır.
• I/O bağlantı girişleri SUB-D9 socket olmalıdır.
• EN 60715 DIN Rail’e uyumlu olmalı ve gövde topraklaması yapılarak deşarj yapılabilmelidir.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• IT Sistem RJ45 Soket Tipi Data Koruma Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler RJ45 Soket Tipi I/O’ya sahip olmalıdır.
• IEC 61643-21’e uygun olduğuna dair test belgelerine sahip olmalıdır.
• PoE+ switch IEEE 802.3at’ye uygun olmalıdır.
• Kullanılacak ürünler haberleşme tipi olmalı ve D veya E sınıfı ürünler kullanılmalıdır.
• 48 V nominal voltajda çalışabilir olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp 0.5kA yıldırım deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de minimum nominal deşarj akımı kapasitesi In L-L arası 1,25kA, L-PG arası 2,5kA olmalıdır.
• IP 10 koruma kapasitene sahip olmalı ve EN 60715 DIN rail montajına uyumlu olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• BNC Socket Kamera Koruma Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler BNC Soket Tipi I/O’ya sahip olmalıdır.
• IEC 61643-21’e uygun olduğuna dair test belgelerine sahip olmalıdır.
• Kullanılacak ürünler haberleşme tipi olmalı ve D veya E sınıfı ürünler kullanılmalıdır.
• 5V nominal voltaj, 0.1A nominal akımda çalışabilecek kapasiteye sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de minimum nominal deşarj akımı kapasitesi In hatta 2,5kA, S-PG arası 10kA olmalıdır.
• Kamera içi montaja uygun ve bağlanabilir olmalıdır. Ayrı bir toprak noktasına sahip olmalıdır.
• Karakteristik empedansı 50 ohms / 75 ohms olmalıdır.
• -40 °C ve +80 °C sıcaklık aralığında çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• Gaz deşarj tüplü veya süpresör diyotlu sisteme sahip olmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• RJ11/RJ12 Socket Telefon Hattı Koruma Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler RJ11/RJ12 Soket giriş ve çıkışa sahip olmalıdır.
• Ürünler IEC 61643-21’e uygun olduğuna dair test belgelerine sahip olmalıdır.
• 130V Un nominal voltaj çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 150mA IL nominal akım çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• Hat-Hat arası kesim frekansı maksimum 10MHz olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp 1kA yıldırım deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 10kA toplam nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 2,5kA hat başına nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• -40 °C ve +80 °C sıcaklık aralığında çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• LED göstergeli olmalı ve sistemin çalışılırlığına dair bilgi vermelidir.
• Maksimum dayanma gerilimi Uc minimumum 170V DC, 120V AC olmalıdır.
• IP 20 koruma kapasitene sahip olmalı ve herhangi bir düzenek üzerine montajı yapılabilmelidir.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

• LSA Teknoloji Reglet Tipi Telefon Santrali Koruma Parafudr Teknik Detayları
• Ürünler reglet tipi olmalı ve telefon santrali, çoklu data sistemlerinde kullanılabilmelidir.
• Ürünler IEC 61643-21’e uygun olduğuna dair test belgelerine sahip olmalıdır.
• 180V Un nominal voltaj çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 0.4A IL nominal akım çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp 2,5kA yıldırım deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 10/350 μs’de Iimp 5kA toplam yıldırım deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 10kA toplam nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• 8/20 μs’de In 5kA nominal deşarj akımı kapasitesine sahip olmalıdır.
• -40 °C ve +80 °C sıcaklık aralığında çalışma kapasitesine sahip olmalıdır.
• Gaz deşarj tüplü sisteme sahip olmalı ve zarar gördüğünde gaz deşarj tüpleri değişebilmelidir.
• Ürünler IP10 koruma kapasitesine sahip olmalı ve “Poliamit PA 6.6” malzemeden üretilmelidir.
• Topraklamaları montaj çerçevesine bağlı olmalı ve soket uçları topraklanmalıdır.
• CSA, UL, GOST veya CE kalite belgelerine sahip olmalı ve akredite kuruluşlardan ürünün tipini, çalışma aralığını ve diğer teknik detayları gösteren test belgelerine sahip olmalıdır.

1. Yıldırımdan korunma tesisatı IEC 62305-1/-2/-3/-4’e göre uygulanmalıdır. Sırasıyla uygulanması gereken işlemler ana başlıklar halinde aşağıdaki şekildedir.

• Temel topraklama
• Mevcut sistemlerin topraklamalarının eş potansiyellenmesi
• Dış yıldırımlık sisteminin kurulması
• İç yıldırımlık tesisatının kurulması

2. Tesisinizde uygulanması gereken iç yıldırım sisteminde ise uyulması gereken standartlar, yapılması gereken testler ve kullanılacak malzemelerde istenilmesi gereken evraklara dair standartlar aşağıdaki şekildedir.

• IEC 62305-4 Yıldırımdan korunma – Yapılardaki elektrik & elektronik sistemler
• IEC 60664-1 Alçak gerilim sistemlerinde kullanılan donanımlar için yalıtım koordinasyonu – İlkeler, kurallar, deneyler
• IEC 61643-11 Alçak gerilim darbe koruma cihazları – Alçak gerilim şebeke sistemlerine bağlanan darbe koruma cihazları – Kurallar ve deneyler
• IEC 61643-21 Alçak gerilim darbe koruma cihazları - Haberleşme ve işaretleşme sistemlerine bağlı alçak gerilim koruma cihazları – Özellikler ve deney methotları
• EN 62561-1 Yıldırımdan korunma sistemi bileşenleri – Bağlantı elemanları için özellikler
• EN 60060-1 Yüksek gerilim deney teknikleri – Genel tarifler ve deney kuralları

3. Kesinlikle kullanılacak ürünler “Avrupa” üretimi ve “Avrupa” menşeili olmalıdır.

1. AMAÇ

Bu şartname ; …………………….. de ……………………………………….. gibi hizmet alanlarına ait A.G. Topraklama Geçiş Direnci/Hat Empedansları ölçüm ve kontrollerinin ulusal ve uluslararası yönetmeliklere, standartlara, can ve mal güvenliğine uygun olarak kontrol ve ölçümlerinin hizmet alımı ile gerçekleştirilmesi amacı ile hazırlanmıştır.

2. KAPSAM

Bu şartname …………………… ait hizmet alanlarının beslendiği yerden başlayarak, son tüketici noktalarına (makine, motor, priz, aydınlatma tesis vb) kadar olan tüm bölümlerin alçak frekans (0-1kHz) altındaki alternatif akım ve doğru akım ile çalışan elektrik tesisatının topraklama direnç kontrollerini kapsar.

3. DAYANAK VE HİZMETİ GERÇEKLEŞTİRECEK TÜZEL KİŞİLİK BİLGİSİ

Bu şartname gerek iş sağlığı ve güvenliği, gerekse ulusal ve uluslararası teknik yönetmelik ve standartlara uygun olarak elektrik tesisatının uygunluğu ile ilgili yapılması gerekli olan denetlemelerin tamamlanmasına istinaden hazırlanmıştır.

Bu şartname kapsamında yapılacak işleri gerçekleştirecek tüzel kişilerde aranacak şartlar aşağıda sıralanmıştır.

1. Firmanın ölçüm yapacak Mühendislerinin herhangi bir mesleki kısıtlılığının olmadığını belgelemeleri gerekmektedir.
2. Firmanın Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından tescil edilmiş olması ve Büro Tescil Belgesi sahibi olması gerekmektedir.
3. Firmanın ölçümü yapacak Mühendisleri EMO tarafından verilmiş Serbest Müşavir Mühendis (SMM) belgesine sahip olması gerekmektedir.
4. Firmanın ölçümü yapacak Mühendisleri EMO ‘dan “Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yetkilendirme Belgesi” almış olmaları gerekmektedir.
5. Ölçüm yapacak firmanın TSE tarafından verilen, Kalite Yönetim Sistemi Belgesi kapsamında, Topraklama ölçümü ve Tesisat kontrolleri raporlandırılması hizmetleri verebilir olmalıdır. Teklif aşamasında belgeyi ibraz etmelidir.

4. İLGİLİ STANDART VE YÖNETMELİKLER

Bu şartnamenin dayanağını teşkil eden ulusal ve uluslararası iş güvenliği mevzuatı ve teknik yönetmelik ve şartnameler aşağıda sıralanmıştır.

1. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
2. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
3. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Elektrik Kuvvetli Akım Tesisler Yönetmeliği
4. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği
5. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği

5. YAPILACAK DENETLEMELERE İLİŞKİN BİLGİLER

1. Şebeke tipi belirlenecek ve ölçüm ve raporlar şebeke tipine göre yapılacak ve hazırlanacaktır.
2. Tesislerdeki tüm panoların;

• Ana ve koruma iletken kesitleri tutanak ve raporda bulanacaktır. Ana ve koruma iletken kesitlerin uygunluğu belirtilecektir.
• Ölçüm yapılan noktalardaki sigortaların anma akımı, kesici-koruyucuların ve sigortaların tipi tespit edilmelidir.
• Ölçüm yapılan yerde Kaçak Akım Rölesinin var olup olmadığı tespit edilmelidir. Kaçak Akım Koruma Röle(KAKR)’ lerinin çalışırlık testlerinin yapılmalı ve raporlandırılmalıdır. Ölçü aleti, miliamper ve milisaniye cinsinden test sonuçlarını göstermeli ve çıkan sonuçlar rapora eklenmelidir.
• Eş potansiyelleme uygulamasının olup, olmadığı yerlerin tespiti yapılmalıdır.-
• Şebeke tipine göre elde edilen direnç değeri tutanak ve raporda bulunacaktır.
• Sınır değerler tutanak ve raporda bulunacaktır.

3. Trafo koruma ve işletme direnç değerleri tutanak ve raporda bulunacaktır.
4. Topraklama şebeke tipine uygun olarak elektrikle çalışan gövdesi topraklı cihazların ölçümleri "Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği" ne uygun olarak yapılmalıdır.
5. İlgili tüm ölçüm noktaslarına ait direnç değeri uygundur/uygun değildir olarak neticelendirilecektir.
6. Ölçüm yapılan noktalar direnç değeri/ay/yıl olarak etiketlendirilecektir.
7. Ölçüm sonuçlarını içeren rapor, Elektrik Mühendisi Odası’na kayıtlı ve yetki belgesi bulunan Elektrik Mühendisi tarafından imzalanıp idareye sunulacaktır.

6- İŞ GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞTIRILACAK PERSONEL VE DİĞER HUSUSLAR

1. Yüklenici firmayla sözleşmenin imzalanmasına müteakip idare bünyesinde çalışan İşçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanı uyulması gerekli yasal zorunluluklar (Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler vb.) konusunda yükleniciyi denetleyip olur verdikten sonra yüklenici işe başlayabilecektir.
2. Yüklenici işi yaparken idare bünyesinde çalışan İşçi sağlığı ve iş güvenliği uzmanı da işleri ve İş Sağlığı ve İş Güvenliği gerekliliklerini denetleme ve işi durdurma hakkına sahiptir.
3. Yüklenici Hafta içi 07.30-17.30 saatleri arası çalışacaktır.
4. Tatil günleri ve hafta sonu çalışması İDARE’NİN iznine bağlanacaktır.
5. İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili tüm tedbirler ve yükümlülükler ile doğabilecek her türlü tazminatlar yüklenici firma tarafından alınacak ve karşılanacaktır.
6. Yüklenici kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımları (izole eldiven ,izole ayakkabı,izole baret vb.)temin ederek personeline kullandırtmakla yükümlüdür.
7. Yüklenici 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu, vb. gibi mevzuat hükümlerine göre her türlü güvenlik önlemlerini almakla yükümlü ve sonuçlardan sorumlu olacaktır. Yüklenici kullanacağı tüm araç gereçleri, bunlara ait standartlara uygun sarf malzemelerini kendisi karşılayacak ve Kişisel Koruyucu Donanımları (KKD) temin edecek ve kullandıracaktır.
8. Yüklenici firma yaptığı iş ve çalıştırdığı üçüncü kişilerle işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili Kanun, yönetmelik ve tüzük hükümlerine karşı sorumlu olacak ve ayrıca yakınında çalışma yapabilecek ekipler için de gerekli tedbirleri alacaktır.
1. Yapılan ölçüm ve denetimler idarenin görevlendirdiği teknik personel ve elektrik ustası nezaretinde yapılacak ,idarenin bilgisi olmadan herhangi bir çalışma yapılmayacaktır. Temin edilen ölçü aletleri idare tarafından yetersiz görülürse uygun ölçü aleti temini yapılacaktır.

10. Firmanın aşağıdaki belgeleri idareye sunması gerekmektedir;

• Çalışacak personelin isim listesi ve çalışacağına dair atama yazısı,
• İş yeri hekimi ve İSG uzman sözleşmesi,
• Acil durum planı,
• Risk değerlendirmesi,
• İş ekipmanlarının periyodik kontrolleri.

Personelin Kişisel Belgeleri;

• SGK giriş belgesi,
• Sağlık raporu,
• Mesleki diploma ve yeterlilik belgesi,
• İSG eğitimi aldığına dair belge,
• Kimlik fotokopisi,
• Savcılık belgesi(Adli Sicil Kaydı).